Tien jaar Archeologiedagen: Van station tot archeologisch centrum

In 2025 vieren we het 10-jarig bestaan van de Nationale Archeologiedagen! Ter ere van dit jubileum blikken we samen met een aantal trouwe deelnemers terug op een decennium vol inspirerende activiteiten, waardevolle samenwerkingen en bijzondere momenten met het publiek. Wat zijn hun mooiste herinneringen en ervaringen? In deze interviewreeks delen zij hun verhalen.

Deze keer spreken we met Pieter Frederiks en Bert van der Houwen, leden van de Archeologische Werkgroep ‘Leen de Keijzer’ te Houten (Utrecht).

DOOR SIFRA VERHEIJDEN

Een bijzondere thuisbasis

De Archeologische Werkgroep ‘Leen de Keijzer’ deed al tijdens de eerste editie van de Nationale Archeologiedagen mee. Pieter Frederiks en Bert van der Houwen, leden van de werkgroep, vertellen enthousiast over de werkgroep en over hun ervaringen tijdens de Archeologiedagen. De werkgroep bestaat al sinds 1967, maar had niet altijd een vaste locatie. Ze verhuisden van de ene noodlocatie naar de andere, tot het oude stationsgebouw van Houten in 2007 vrijkwam. Dit stationsgebouw moest wijken vanwege spoorverdubbeling en werd letterlijk verplaatst: op wielen schoof het 150 meter op. Dankzij een wethouder die zich wilde inzetten voor archeologie en cultuur kreeg de werkgroep hier eindelijk een vaste plek. “Dat was een enorme stap vooruit. Voorheen werkten we letterlijk uit dozen, maar nu hebben we ruimte om te studeren, restaureren, rapporteren en tentoonstellingen te maken. Het gaf ons de mogelijkheid om te groeien, waardoor we nu wekelijks 19 actieve leden hebben” vertelt Pieter. Sindsdien is de werkgroep niet alleen een verzamelpunt voor archeologieliefhebbers, maar ook een plek waar het publiek welkom is.

Publieksarcheologie in Houten

Een van de grootste doelen van de werkgroep is om archeologie toegankelijk te maken. Ze organiseren niet alleen eigen activiteiten, maar beheren ook een museum met wisselende tentoonstellingen. Daarnaast geven ze presentaties en kunnen bezoekers langskomen om eigen vondsten te laten determineren. “Mensen brengen soms iets mee waarvan ze denken dat het een bijzondere vondst is. Wij helpen hen dan om te bepalen wat het precies is en waar het mogelijk vandaan komt. Dat maakt archeologie tastbaar.” Ondanks deze open houding merkt de werkgroep dat niet iedereen hen kent, zelfs in Houten. Bert vertelt: “We doen er alles aan om zichtbaar te zijn: we staan in het lokale krantje ’t Groentje, we doen mee aan evenementen en we hangen vlaggen uit. Toch komen er nog steeds mensen langs die zeggen: ‘Goh, ik wist niet dat jullie hier zaten!’” Om hun bekendheid te vergroten, zetten ze in op publiciteit via buurtkranten, radio of tv en zelfs een digitaal informatiebord langs de rondweg.

Kinderen als sleutel tot succes

Tijdens de Nationale Archeologiedagen trekt de werkgroep vooral veel gezinnen. Hun geheim? Activiteiten speciaal voor kinderen. “Kinderen zijn onze beste ambassadeurs. Als zij enthousiast worden, nemen ze hun ouders vanzelf mee!” Daarom biedt de werkgroep interactieve activiteiten aan, zoals munten zoeken met een metaaldetector of opgraven in een zandbak. “Kinderen vinden het geweldig om met een troffel scherven op te graven. En het leukste? Ze mogen hun vondst houden! We gebruiken scherven waarvan de context ontbreekt en die niet bewaard hoeven te worden. Op die manier krijgen ze echt iets mee naar huis.”

Naast deze publieksactiviteiten werkt de werkgroep actief samen met het onderwijs. Ze bezoeken basisscholen met informatiekoffers en thematische lessen. Bij een les over de Romeinen komt zelfs een van de leden verkleed als Romein langs. “Als je kinderen echt wilt boeien, moet je het verhaal tot leven brengen. Met een Romeins kostuum en replica’s van gebruiksvoorwerpen worden ze meteen nieuwsgierig!”

De kracht van samenwerking

Naast hun eigen activiteiten werkt de werkgroep samen met verschillende partijen, zoals de gemeente, musea en onderzoeksinstellingen. “We hebben goed contact met de gemeente-archeoloog en worden ook betrokken bij opgravingen. Zelfs als een commercieel opgravingsbureau het werk uitvoert, zorgt de gemeente ervoor dat wij kunnen meedoen. Dat is fantastisch, want wij kennen het gebied als geen ander en kunnen echt iets toevoegen aan het onderzoek,” leggen Pieter en Bert uit. Daarnaast stelt de werkgroep haar ruimte beschikbaar voor PAN (Portable Antiquities Netherlands), een platform waar vondsten worden geregistreerd. “Eens in de twee weken komt er een groep langs om vondsten in te voeren in PAN. Daar zitten mensen van onze werkgroep bij, maar ook van buitenaf. Het is een mooie manier om kennis uit te wisselen.”

Elke editie leer je meer

De Nationale Archeologiedagen zijn voor de werkgroep één van de jaarlijkse hoogtepunten. De kern van hun activiteiten is in de afgelopen tien jaar grotendeels hetzelfde gebleven, maar ze blijven zich ontwikkelen. “We weten nu veel beter hoe we ons publiek kunnen bereiken. Een van onze belangrijkste lessen? Richt je op kinderen, dan volgt de rest vanzelf. Dat is voor ons echt wel een succesmodel.” Ook denken ze bewuster na over taalgebruik in hun tentoonstellingen en presentaties. “Je moet niet te technisch worden. We willen dat archeologie interessant is voor iedereen, niet alleen voor mensen met voorkennis.”

Door de jaren heen heeft de werkgroep ervaren dat meedoen aan de Archeologiedagen niet alleen meer bezoekers oplevert, maar ook bijdraagt aan hun eigen groei en ontwikkeling. “Elke editie leren we weer iets nieuws. Hoe kijkt het publiek naar ons? Wat spreekt hen aan? Hoe kunnen we onze activiteiten nog leuker en toegankelijker maken? Die vragen houden ons continu bezig.”

Vooruitkijken naar de toekomst

Met een enthousiast team en een schat aan ervaring kijkt de werkgroep uit naar de toekomst. “Daarvan zijn kinderen een onderdeel, want de kinderen van nu zijn de toekomst, dus het is prachtig om hen te laten zien hoe interessant en belangrijk archeologie kan zijn.” Ze blijven inzetten op publieksactiviteiten, samenwerken met andere partijen en hun tentoonstellingen aanpassen aan actuele vondsten en thema’s. Tien jaar Nationale Archeologiedagen heeft hen veel gebracht, en ze zijn nog lang niet van plan om te stoppen. “We stappen elk jaar weer met plezier in de Archeologiedagen. Publieksarcheologie is gewoon fantastisch!”

Wil je meer verhalen lezen over 10 jaar Nationale Archeologiedagen? Bekijk alle interviews op deze pagina.