Tien jaar Archeologiedagen: Het verleden herbeleven in Borger

In 2025 vieren we het 10-jarig bestaan van de Nationale Archeologiedagen! Ter ere van dit jubileum blikken we samen met een aantal trouwe deelnemers terug op een decennium vol inspirerende activiteiten, waardevolle samenwerkingen en bijzondere momenten met het publiek. Wat zijn hun mooiste herinneringen en ervaringen? In deze interviewreeks delen zij hun verhalen.

Deze keer spreken we met Riemke Scharff, archeoloog en Hoofd Communicatie bij het Hunebedcentrum (Drenthe).

DOOR SIFRA VERHEIJDEN

Archeologie zit in het DNA van Borger

Wie aan Drenthe denkt, denkt al snel aan hunebedden. Niet zo gek, want in de provincie bevinden zich wel 52 hunebedden. Het grootste hunebed van Nederland ligt in Borger, bij het Hunebedcentrum, waardoor het museum een centrale rol speelt in het vertellen van dit oeroude verhaal. We spreken met Riemke Scharff, archeoloog en hoofd communicatie bij het Hunebedcentrum, over de deelname van het museum aan de Nationale Archeologiedagen. “De Nationale Archeologiedagen zijn een kans om mensen echt te laten ervaren wat archeologie is, en het verhaal achter objecten of monumenten te vertellen,” vertelt Riemke enthousiast. Het Hunebedcentrum heeft al veel edities meegedaan, en elk jaar brengen ze een mix van educatie en beleving. De dagen zijn voor hen een uitgelezen moment om archeologie dichter bij het publiek te brengen en hen actief te betrekken bij het verleden.

Interactief leren: het geheim van een succesvolle activiteit

Het Hunebedcentrum weet hoe ze bezoekers enthousiast kunnen maken. Interactie staat centraal: “Mensen onthouden dingen beter als ze zelf iets doen,” legt Riemke uit. Van workshops en rondleidingen tot activiteiten op het opgravingsterrein, alles is erop gericht om bezoekers actief te betrekken. “We willen dat mensen echt iets ervaren, alleen maar informatie overdragen is niet genoeg. Als je zelf aan de slag gaat, onthoud je dingen niet alleen veel beter, maar je wordt ook enthousiaster en gaat anderen erover vertellen.” Een mooi voorbeeld is de Jonge Archeologen Club (JAC), een club die kinderen tussen 6 en 12 jaar oud op speelse wijze kennis laat maken met archeologie. Tijdens de lancering van de club bij het Hunebedcentrum in 2023 gingen jonge deelnemers zelf aan de slag met archeologie, op allerlei manieren. “Het was geweldig om te zien hoe trots ze waren toen ze hun diploma mee naar huis namen. Door de interactieve activiteiten waren kinderen ontzettend enthousiast.”

Een archeologienetwerk vol enthousiasme

Bij het organiseren van activiteiten voor de Archeologiedagen zoekt het Hunebedcentrum samenwerking met diverse partijen. “Door de jaren heen hebben we samengewerkt met studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, de Werkgroep Experimentele Archeologie Groningen en vrijwilligersorganisaties zoals de AWN en de Drents Prehistorische Vereniging,” vertelt Riemke. Dit zorgt niet alleen voor een gevarieerd aanbod aan activiteiten, maar ook voor een breed draagvlak binnen de archeologische gemeenschap. Ook binnen Borger zelf is archeologie overal zichtbaar. Het dorp heeft het thema ‘hunebedden’ volledig omarmd. Van archeologie-gerelateerde straatnamen in de wijk Daalkampen tot samenwerkingen met de gemeente, het verleden wordt actief levend gehouden. “Het is mooi om te zien hoe archeologie hier niet alleen in het museum, maar in de hele omgeving een rol speelt. Het dorp draagt het verleden echt uit.”

Een hoogtepunt: bezoekers als ontdekkingsreizigers

Elke editie van de Archeologiedagen brengt nieuwe ervaringen. Riemke herinnert zich een samenwerking met PAN (Portable Antiquities Netherlands), een platform waar vondsten worden geregistreerd. “Ze hadden een kraam in het museum waar mensen hun vondsten konden laten determineren. Maar de verrassing van de dag was een van onze eigen vrijwilligers, een amateurarcheoloog, die zijn persoonlijke vondsten tentoonstelde en daar vol passie over vertelde. Hij werd de hoofdattractie!” Dit benadrukt hoe belangrijk het persoonlijke aspect is. Bezoekers voelen zich verbonden met de verhalen en de geschiedenis van de regio wanneer iemand met passie zijn kennis deelt. “Die interactie en dat enthousiasme, dat is waar het uiteindelijk om draait.”

Wat kunnen andere organisaties leren?

Volgens Riemke is experimenteren de sleutel tot succes. “Probeer verschillende dingen uit en kijk wat werkt. Wat bij ons goed aanslaat, hoeft niet per se elders hetzelfde effect te hebben. Elke organisatie heeft zijn eigen publiek en unieke mogelijkheden.” Zo ontdekte het Hunebedcentrum dat kinderen dol zijn op activiteiten met dierenbotten. “Het is tastbaar en spreekt tot de verbeelding. En soms zit de kracht van een activiteit dus in iets onverwachts, denk aan het voorbeeld van de amateurarcheoloog die bij de activiteit van PAN enthousiast zijn eigen verhalen vertelde.”

Het Hunebedcentrum laat zien hoe archeologie een breed publiek kan boeien, van toeristen tot lokale bewoners. Hun aanpak – interactief, samenwerkend en experimenteel – is een inspirerend voorbeeld voor andere organisaties. “Of je nu een groot evenement organiseert of een kleine activiteit, de sleutel is enthousiasme en betrokkenheid. Als dat er is, volgt de rest vanzelf. Elke activiteit, ongeacht het bezoekersaantal, kan weer een andere manier van diepgang en dynamiek opleveren.”

Toekomstplannen: een levendig museumterrein

Het Hunebedcentrum probeert bezoekers niet alleen over het verleden te leren, maar hen daadwerkelijk kennis te laten maken met de geschiedenis van de regio. Naast de tentoonstellingen in het museum binnen is er ook het Oertijdpark: het buitenterrein van het Hunebedcentrum waar bezoekers teruggaan naar de oertijd. En op hun eigen opgravingsterrein kunnen mensen leren over hoe een opgraving eruitziet. “Dit is gebaseerd op een echte opgraving in de wijk Daalkampen, waardoor je een directe connectie tussen archeologie en Borger hebt.”

Daarnaast maakt het Hunebedcentrum samen met andere partners archeologie en participatie weer een centraal onderdeel in Drenthe. Met het project Vondsten on Tour: Drenthe’s Depotavontuur, dat financieel wordt ondersteund door de Uitvoeringsagenda Faro 2024 en de provincie Drenthe, worden archeologische vondsten teruggebracht naar hun oorspronkelijke vindplaatsen in Drenthe. Door dit initiatief, dat loop tot eind 2027, wordt Drents erfgoed tentoongesteld door middel van pop-up exposities. Hierbij kunnen inwoners zelf keuzes maken over wat wordt tentoongesteld en hoe de verhalen over de archeologische objecten worden verteld. Daarnaast worden er vanuit lokale verenigingen ook andere activiteiten geïnitieerd, zoals wandelroutes, websites, kunstwerken of lezingen. Dit project sluit perfect aan bij de missie van het Hunebedcentrum: het verleden tastbaar en relevant maken voor iedereen.

Zo maakt het museum steeds stappen in het creëren van een compleet plaatje van wat archeologie allemaal inhoudt, en hoe je het publiek bij archeologie betrekt. Als alles mogelijk zou zijn, wat zou het Hunebedcentrum dan nog willen realiseren? “Ons terrein is groot, zowel binnen als buiten. We zouden wel elk hoekje willen benutten met interactieve activiteiten, door alle tijdlagen heen. Hoe geweldig zou het zijn als bezoekers een complete tijdreis kunnen maken, van de oertijd tot nu? Tijdens de Nationale Archeologiedagen proberen we bezoekers altijd al een compleet beeld te geven, maar om dat op een nog groter niveau aan te kunnen pakken zou wel heel leuk zijn.”

Wil je meer verhalen lezen over 10 jaar Nationale Archeologiedagen? Bekijk alle interviews op deze pagina.