Tien jaar Archeologiedagen: Archeologie als rode draad in een jonge gemeente

In 2025 vieren we het 10-jarig bestaan van de Nationale Archeologiedagen! Ter ere van dit jubileum blikken we samen met een aantal trouwe deelnemers terug op een decennium vol inspirerende activiteiten, waardevolle samenwerkingen en bijzondere momenten met het publiek. Wat zijn hun mooiste herinneringen en ervaringen? In deze interviewreeks delen zij hun verhalen.

Deze keer spreken we met Anna Wignand, bestuurslid portefeuille Zorg bij VINDplaats Zenit in Almere (Flevoland).

DOOR SIFRA VERHEIJDEN

Terug in de tijd reizen bij VINDplaats Zenit

In Almere-Buiten ligt een bijzondere archeologische vindplaats: VINDplaats Zenit. Wat ooit begon tijdens een bijeenkomst als idee om stadslandbouw te combineren met een archeologische vindplaats, is inmiddels uitgegroeid tot een unieke plek waar archeologie, natuur, cultuur en gemeenschap samenkomen. We spreken met Anna Wignand, bestuurslid portefeuille Zorg bij VINDplaats Zenit, over hun betrokkenheid bij de Nationale Archeologiedagen en de bijzondere beleving die zij ieder jaar weten te creëren.

Een plek van verbinding

“VINDplaats Zenit is echt een plek vóór, dóór en ván de buurt en de stad, waar iedereen welkom is: buurtbewoners uit verschillende culturen, mensen met beperkingen, van jong tot oud. We vinden die toegankelijkheid heel belangrijk,” vertelt Anna enthousiast. “Mensen kunnen hier niet alleen kennismaken met de sfeer van de jager-verzamelaars die hier duizenden jaren geleden leefden, maar ze kunnen zelf ook bijdragen aan beheer en gebruik.” Zo hebben zij de mogelijkheid om er een moestuin te hebben en hun eigen groenten te verbouwen, mee te helpen in het groen, maar ook het zélf organiseren van culturele of archeologische activiteiten op het terrein is  mogelijk. De basis van VINDplaats Zenit ligt in de archeologische vondsten. Anna vertelt: “Als hier geen archeologische resten in de grond zaten, dan had VINDplaats Zenit waarschijnlijk nooit op deze manier bestaan. Hier mag namelijk niet gebouwd worden, maar we mogen het wel op een andere manier gebruiken. Dat heeft uiteindelijk geleid tot stadslandbouw, het archeodorp, het voedselbos, de cultuurplaats, de ontmoetingsplek en alle andere elementen die we nu hier hebben.”

Kennis overdragen op creatieve manieren

VINDplaats Zenit doet al jarenlang mee aan de Nationale Archeologiedagen en organiseert tijdens dit weekend een middag met verschillende soorten activiteiten. “We richten ons niet alleen op kinderen, maar focussen ons ook op volwassenen. Zij kunnen ook kennis overdragen aan de jeugd, en we leggen ook graag het accent op een onderwerp in plaats van alleen op een doelgroep. Zoveel mensen zijn nieuwsgierig en enthousiast, we zien tijdens de Archeologiedagen ook steeds meer een mix van gezinnen, buurtbewoners en bezoekers uit de regio.”

Om publiek te trekken, werkt VINDplaats Zenit samen met het Erfgoedhuis Almere en andere partners. “We zitten in de mailinglijst van het Erfgoedhuis, we promoten het op Facebook, Instagram en de plaatselijke krant, en we werken samen met het netwerk van culturele partners en (buurt)initiatieven. Zo is een keer met kunstenaars Nachtvisie georganiseerd, waarbij bezoekers de archeologische plek op een heel andere manier konden ervaren: bij het vallen van de avond, met muziek, poëzie en lichtkunst. Dat zorgde echt voor een magische sfeer.”

De mooiste herinneringen

Als we Anna vragen naar haar mooiste herinneringen aan de Archeologiedagen, begint ze te lachen. “Er zijn zoveel mooie momenten! Maar een van mijn favorieten is toch wel toen we spelt gingen zaaien, oogsten en verwerken. Tijdens de Archeologiedagen hielpen kinderen van de scouting mee om het kaf van het koren te scheiden. Daarna gingen ze het malen tussen twee stenen, en zeven, en uiteindelijk brachten we het meel naar de pannenkoekenbakker, die er zogenaamd direct pannenkoeken van bakte. De kinderen vonden het geweldig!”

Connectie met de plek en het verleden

Voor Anna is de beleving van VINDplaats Zenit veel meer dan alleen geschiedenis. “Het gaat niet alleen om weten dat hier vroeger mensen leefden. Het gaat erom dat je het voelt,” zegt ze. “Je zit hier bij een kampvuur, met een re-enactor die iets met vuursteen doet, de hazelnootstruik naast je en dan realiseer je je ineens: hier zaten duizenden jaren geleden ook mensen, bij een vuur, met hazelnoten die ze zelf hadden verzameld. Dat besef, die verbinding met de plek, dat is zo waardevol.” Die verbinding is ook wat VINDplaats Zenit graag wil overbrengen op bezoekers, zodat ze zich verbonden voelen met de plek en met het verleden. “Het gaat over de identiteit van toen, nu en straks van een plek. Over je thuis voelen in een stad van nog maar 50 jaar oud. Als je dat goed kunt overbrengen hou je het verhaal levend.”

Het belang van de gemeenschap

“Het weer speelt natuurlijk altijd een rol voor succesvolle Archeologiedagen,” vindt Anna. “Maar het belangrijkste zijn de mensen. Je hebt vrijwilligers nodig die helpen met opbouwen, eten en drinken verzorgen, het vuur bewaken. En een archeoloog is echt onmisbaar. Sommige bezoekers hebben best specifieke vragen, en dan is het geweldig als er iemand is die precies kan uitleggen hoe het zit.”

Ook het samenzijn is voor Anna een essentieel onderdeel. “Bij VINDplaats Zenit bouwen we het hele jaar door aan een community. Mensen met een moestuin hier krijgen er iets voor terug, maar het gaat niet alleen om de groente die ze verbouwen. Het gaat om de betrokkenheid, het samenwerken, het gevoel dat je ergens bij hoort. En dat zie je tijdens de Archeologiedagen terug: mensen komen niet alleen om iets te leren, maar ook om samen te zijn.”

Dromen voor de toekomst

Als alles mogelijk zou zijn, wat zou VINDplaats Zenit dan willen realiseren? Anna hoeft daar niet lang over na te denken. “Een ontvangstgebouw met informatieborden, een vitrine met archeologische objecten, en sanitaire voorzieningen, dat zou geweldig zijn. En het zou fantastisch zijn om alle archeologische vindplaatsen in Almere meer met elkaar te verbinden. Dan kun je echt een reis door de tijd maken, van de prehistorie tot aan bijvoorbeeld de gevonden vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog.” Scholen zijn ook een belangrijke doelgroep voor VINDplaats Zenit. “We zouden graag een educatief programma willen ontwikkelen. Dat leerlingen eerst les krijgen bij Erfgoedhuis Almere, en dan hier op locatie in de praktijk leren over archeologie. Dat zou een mooie pilot kunnen zijn tijdens de Archeologiedagen.”

VINDplaats Zenit is veel meer dan een archeologische vindplaats: het is een plek waar verleden en heden samenkomen, waar mensen zich verbinden met de geschiedenis en met elkaar. De Nationale Archeologiedagen bieden ieder jaar weer een kans om dat verhaal te delen en bezoekers onder te dompelen in een unieke beleving. “Als je hier rondloopt, kun je het verleden bijna aanraken. Dat is wat deze plek zo bijzonder maakt.”

Wil je meer verhalen lezen over 10 jaar Nationale Archeologiedagen? Bekijk alle interviews op deze pagina.