Dimp en Ludo, replica van een Romeins vrachtschip

Bij de haven van Colijnsplaat ligt een replica van een Romeins vrachtschip dat in Coronatijd door dorpsgenoten is gebouwd. Alle bewoners van dit Zeeuwse dorp werden meegezogen in dit belangrijke stukje plaatselijke geschiedenis. Dimp Nelemans en Ludo van Well vertellen over dit bijzondere project.

DOOR COOSJE BERKELBACH

‘We bouwen met z’n allen een boot’

‘Dat kan ik wel doen, ik laat toch iedere ochtend de hond uit’, dat is de eerste reactie van Ludo van Well als hij een oproep leest om in de ochtend de Nehalennia tempel te openen voor bezoekers. Het in 2005 in de haven van Colijnsplaat geplaatste gebouw is een reconstructie van een Romeins Keltische tempel die hier ooit heeft gestaan, getuige de 330 altaren en delen daarvan die in de jaren zeventig door vissers en duikers zijn opgedoken. Deze votiefaltaren zijn aan de Zeeuwse godin Nehalennia geschonken als dank voor de veilige terugkeer van een schip in deze belangrijke Romeinse haven.

Inspiratie

De dagelijkse wandeling naar de tempel zet de jachtontwerper Ludo aan het denken, zo vertelt hij. Hoe zou een dergelijk schip eruit hebben gezien? Het moet een speciale boot zijn geweest die alle weersomstandigheden trotseert op de tocht naar Engeland. En zo gaat hij op zoek. In Londen zijn in 1962 resten van twee typen Romeinse schepen ontdekt in de Thames. Ook is er een vlog van wetenschappers over dit onderwerp. Ludo bestudeert foto’s en tekeningen van wrakstukken, onderzoekt de maten van het schip. Dat het een gesloten dek had, ontdekt hij in Vaticaanstad, waar een afbeelding is van mensen die op het dek staan.

Zijn onderzoek en puzzelwerk resulteert in gedetailleerde tekeningen en een model van dit zeewaardige vrachtschip dat tentoongesteld wordt in de etalage van de galerie van zijn vrouw Dimp Nelemans, waarachter hij zijn atelier en werkplaats heeft.

En dan gaat het balletje rollen. Veel bewoners van Colijnsplaat houden stil bij de galerie en maken een praatje. De belangstelling voor het scheepje is zo groot dat een bewoner een handtekeningenactie start om te kijken of er belangstelling voor is om de boot te gaan bouwen. Met 105 handtekeningen stapt een vrijwilliger naar de gemeente, houdt een praatje voor de raad en overtuigt de leden van het belang van deze reconstructie die de kers op de taart zou vormen van de bijzondere Romeinse geschiedenis van het dorp.

    

Financiering

Zo soepel als dit begin is, zo stroperig wordt het geheel als de subsidie echt moest worden binnengehaald, zo vertelt Dimp. Met de plannen die Ludo tot in alle details heeft uitgewerkt, en een gedetailleerde begroting gaat zij op pad. Heeft de gemeenteraad ja gezegd tegen het plan, de gemeentelijke ambtenaren denken hier anders over. Onmacht, onwil of gebrek aan kennis, Dimp komt er niet achter. Wel heeft de overheid een nieuwe subsidiepot voor cultuurparticipatie en archeologie maar het aanvraagformulier is ondoorzichtig. Mede dankzij de steun van de Nationale Archeologiedagen, lukt het de aanvraag in te dienen en de subsidie binnen te halen. Ook het VSB-fonds haakt aan en als op 31 december blijkt dat de pot van de Rabobank nog goed gevuld is, krijgt zij aan het eind van de dag nog tienduizend euro. Het laatste gat van ruim zevenduizend euro wordt gevuld door de provincie. Als Dimp binnen een half uur terug kan bellen met tien redenen waarom dit project belangrijk is voor de provincie, zullen zij het plan die middag bespreken bij de Statenvergadering. Aan het eind van de middag tekent de gedeputeerde de aanvraag.

Begin nooit voordat je de financiering rond hebt, adviseert Dimp. Dit hele proces duurde een jaar. Maar intussen zit zij niet stil. Er wordt een groep samengesteld van elf vrijwilligers die mee gaan werken aan de bouw van het schip. Voor de andere geïnteresseerden schrijft Dimp een wedstrijd uit: ‘Hoe denk jij dat het Romeinse vrachtschip De Caudicaria eruit heeft gezien?’ Naast veel schilderijen ontvangt zij zelfs een geborduurd Romeins vrachtschip. Iedere keer weer weten Dimp en Ludo de bewoners te betrekken bij het project. Nu mogen de bewoners van Colijnsplaat stemmen over de winnaar.

Bouwen met vrijwilligers

Er is een plan, er is geld, maar ruimte om het schip te bouwen ontbreekt. Ook daar is een mouw aan te passen. Door een kleine ingreep is het atelier van Luda verbouwd zodat er precies genoeg ruimte is om het schip op halve grootte, 6 bij 2.45 meter, te bouwen.

Het geld is koud binnen als in Nederland de Coronacrisis uitbreekt. Maar dat niet getreurd, Ludo gaat gewoon aan de slag. De groep vrijwilligers die meebouwt aan de boot bestaat onder meer uit een handige chef-kok, een gepensioneerde arts die in zijn leven veel gehobbyd en geklust heeft, een gewezen dominee die minder handig is maar wel veel kennis heeft, een wetenschapper, een beroepsduiker die ook mee heeft gedoken naar de votieven, een makelaar in schepen die veel heeft gevaren en een tuinarchitecte die thuis het houtsnijwerk kan maken. Zij wonen allemaal op loopafstand.

Het diverse gezelschap gaat twee aan twee aan de slag, ieder op zijn eigen sterkte, op anderhalve meter afstand en thuis naar de wc. Want de coronaregels moeten worden gevolgd. De dag begint altijd met discussie. Hoe deed men dat vroeger? Hoe konden de Romeinen zo hoog aan de wind zeilen? Wat hebben we geleerd van de Romeinen? Veel innovaties van 2000 jaar geleden worden nog altijd gebruikt. Ludo heeft de leiding maar geniet van de discussies die het project veel diepgang geven. Wat zij niet weten, zoeken ze op.

Betrekken bewoners

Na enkele maanden corona belt het cultuurfonds om te vragen hoe het gaat. Is er nog iets waarmee zij het dorp verder bij het project kunnen betrekken? Dimp zit meteen klaar. Een bouwplaat, zodat iedereen aan de slag kan. Een welkome afleiding ten tijde van een lockdown of quarantaine. “We bouwen met z’n allen een boot’, is het motto van het aanvullende project waarbij alle bewoners van Colijnsplaat een bouwplaat in de brievenbus krijgen. Wie de mooiste boot kan bouwen, valt in de prijzen. Uiteraard wordt de jury weer gevormd door de bewoners van het dorp. Maar de mensen vinden de plaat veel te mooi en lijsten hem in. Daarom wordt de actie landelijk uitgerold. Dit levert tien inzendingen op met gekke en leuke foto’s. Bij menig dorpsbewoner hangt de bouwplaat nog altijd aan de muur.

Educatie

Dimp, geënthousiasmeerd door de steeds toenemende kennis, betrekt ook het onderwijs bij het project. Zij geeft les aan groep 5 tot en met 8. Na een inleidend verhaal en een voor dit doel gemaakt filmpje over de Romeinse geschiedenis van Colijnsplaat, mogen zij ook echt komen kijken bij de boot in aanbouw. Het regent niet alleen pijpenstelen maar ook vragen van de leerlingen. Zij vonden het prachtig.

De boot is inmiddels af en heeft een ereplaats gekregen naast de Nehalennia tempel bij de haven. Niet in het water want de romp van de boot is veel te mooi, die moet je kunnen zien. Bij de opening staat de burgemeester klaar met elf bossen bloemen voor de bouwers. Ook de gemeente heeft het project inmiddels in haar hart gesloten.

Lessen geleerd?

Op de vraag: Wat kunnen anderen leren van jullie project, antwoordde Dimp, ga niet aan de slag voor je de financiering rond hebt. En geef niet op. Zoek vooral veel vrienden om het verhaal uit te dragen. Het is belangrijk om mensen te enthousiasmeren en het verhaal levend te houden. De wijze waarop Dimp en Ludo het dorp betrokken hebben bij het project, is voorbeeldig.

En waar zijn jullie het meest trots op?

Op een dag giert de wind door het dorp. Ludo laat de hond uit en ziet tot zijn schrik dat deze windkracht 11 de boot heeft opgelicht en in het gras gevleid. Hij snelt naar huis om hulp te halen maar terugkomst staat de boot weer netjes op zijn plek. Wie dit gedaan heeft, niemand weet het. Zou het de godin Nehalennia zijn geweest?

Luister hier de podcast ‘Boek aan Zee” over dit bijzondere project.