Heerlen Holes

Het is 2015 als het buurtplein van Nieuw Lotbroek, onder de Heerlenaren beroemd als de mijnwerkerswijk van Heerlen-Noord, toe is aan vernieuwing. Maar hoe pak je dat aan als de identiteit van de bewoners uit het verleden zó verweven is met de identiteit van de huidige bewoners? Het project Heerlen Holes laat zien hoe archeologie ingezet kan worden om maatschappelijke vraagstukken in het heden op te lossen.

Cross over

‘Complexe vraagstukken verdienen duurzame antwoorden’, met die gedachte in het achterhoofd roepen Gemeente Heerlen en Heerlens cultureel centrum Schunck de hulp in van Deens kunstenaarscollectief SUPERFLEX.

Foto: © SUPERFLEX

SUPERFLEX is onder de kenners wereldberoemd door z’n internationale ‘gemeenschapsprojecten’, waarbij zij buurtbewoners de kans geven om hun omgeving naar eigen inzicht vorm te geven. Voorbeelden zijn het Superkillen Park in Kopenhagen, maar ook in Liverpool en de Verenigde Arabische Emiraten (waar zelfs rechteloze Aziatische gastarbeiders een stem kregen) deden zij projecten. Ook voor Nieuw-Lotbroek bedenken de kunstenaars een plan waarbij de huidige lokale bewoners mee mogen beslissen over de toekomst van de buurt. Het resultaat is Heerlen Holes, een community archaeology project waarbij de bewoners, samen met archeologen, de mijnwerkersidentiteit letterlijk opgraven.

Maatschappelijk

Om het gesprek over het mijnwerkersverleden aan te zwengelen, komen de kunstenaars op het idee van archeologische opgravingen waarbij de hele buurt mag helpen. Zij schakelen hiervoor de hulp in van de gemeentelijke archeologen en organiseren een open opgraving. Iedereen graaft mee.

‘We kregen de meest onverwachte mensen over de vloer, van kinderen tot aan dames van in de tachtig’, zegt projectleider Floor van Dijk. Alle opgegraven resten worden verwerkt tot tegels, waarmee het buurtplein wordt geplaveid. Van Dijk: ‘Er zijn stukjes van het zwembad opgegraven. Meteen kwamen de verhalen los. Een oudere dame bracht een baksteen van haar gesloopte huis en had daar een onroerend verhaal bij.’ Aan de hand van de vondsten, die veel vertellen over het mijnwerkersverleden van de buurt, gaan de kunstenaars en archeologen met bewoners in gesprek over wat de mijnwerkersidentiteit voor hen betekent en welke rol deze speelt in het vormen van de nieuwe wijk. Tot 2020 zal er gewerkt worden aan de ontwikkeling van het nieuwe buurtplein in Nieuw Lotbroek.

Sandra Beckerman, archeoloog en Tweede Kamerlid namens de SP, noemt Heerlen Holes ‘een prachtig voorbeeld dat echt laat zien hoe archeologie van betekenis kan zijn voor de samenleving.’ Lees het interview met Sandra hier.